Ambasada e Kosovës Ngre Zërin për Kërcënimet e Sigurisë
Në një mbrëmje të ngrohtë intelektuale, ambasada e Kosovës u bë një arenë ku frika për sigurinë kombëtare u përplas me debatet globale.
Në një mbrëmje të ftohtë në Londër, Ambasada e Kosovës hapi dyert për një tubim diplomatësh, studiuesish, gazetarësh dhe aktivistësh për të diskutuar mbi një çështje po aq urgjente sa edhe jetike: kërcënimet e sigurisë me të cilat po përballet Kosova. Ky aktivitet, ku morën pjesë Dr. Aidan Hehir dhe Dr. Andi Hoxhaj OBE1, studiues të njohur të marrëdhënieve ndërkombëtare, ishte jo vetëm një ushtrim intelektual, por edhe një pasqyrim i pozicionit të brishtë të Kosovës në një botë gjithnjë e më të paqëndrueshme.
Ndërsa pjesëmarrësit mbushnin ambientin modest, por dinjitoz të ambasadës, ajri ishte i ngarkuar me seriozitetin e temës. Për shumë prej tyre, përfshirë edhe mua, ky rast kishte një domethënie të thellë personale. I lindur në Kosovë gjatë ditëve të errëta të sundimit serb, kisha ikur nga persekutimi i pas-luftës, duke u kthyer vetëm herë pas here për detyra raportimi. Ajo mbrëmje shënoi vizitën time të parë në një ambasadë që përfaqësonte Republikën e pavarur të Kosovës. Ishte një moment krenarie, por edhe i përshkuar me ndjesinë e largësisë që përjeton diaspora, duke u ndjerë ende si i huaj në vendin e vet.
Mbrëmja nisi me fjalën hyrëse të ambasadorit të Kosovës në Mbretërinë e Bashkuar, Ilir Kapiti. Ai prezantoi folësit, duke theksuar kontributet e tyre të thella në studimin e Kosovës dhe Ballkanit Perëndimor. Dr. Hoxhaj, një studiues shqiptaro-britanik, dhe Dr. Hehir, një ekspert i drejtësisë ndërkombëtare dhe ndërtimit të shtetit, sollën një pasuri të madhe njohurish dhe një perspektivë të hapur në diskutim.
Dr. Hoxhaj hapi diskutimin duke përshkruar kompleksitetet gjeopolitike të Ballkanit Perëndimor. “Jemi në një kohë,” tha ai, “ku katër vitet e ardhshme mund të jenë vendimtare për dialogun mes Serbisë dhe Kosovës.” Ai theksoi një tabelë shahu më të gjerë gjeopolitike, ku qeveritë e reja në Evropë dhe Shtetet e Bashkuara mund të forcojnë ose minojnë stabilitetin e brishtë të Kosovës. Analiza e tij ishte tronditëse, veçanërisht kur detajoi se si fuqitë e jashtme si Kina dhe Rusia kanë shfrytëzuar dobësitë e rajonit. “Kina,” shpjegoi ai, “ka investuar më shumë për kokë banori në Ballkanin Perëndimor sesa në Gjermani për një periudhë më të shkurtër,” ndërsa Rusia përdor dezinformimin dhe destabilizimin politik për të penguar integrimin perëndimor.
Dr. Aidan Hehir vijoi, duke ofruar një kritikë të zjarrtë mbi keqmenaxhimin historik të aktorëve ndërkombëtarë në Kosovë. Vëzhgimet e tij bazoheshin në përfshirjen e tij shumëvjeçare me rajonin. “Komuniteti ndërkombëtar,” deklaroi ai, “ishte i fiksuar me krijimin e një simboli të përsosur të fuqisë perëndimore në Kosovë, por kjo ambicie injoroi realitetet në terren.” Ai përshkroi se si fuqitë e jashtme shpesh vepronin si shpresimtarë të vullnetshëm, duke vendosur qëllime të paarritshme pa u angazhuar në mënyrë kuptimplotë me popullatën vendase. Kjo, argumentoi ai, e la Kosovën në një gjendje pezull, ku premtimet për pavarësi dhe integrim mbetën të paplotësuara.
Diskutimi mori një kthesë më urgjente kur bëra pyetjen time për panelin. Duke u bazuar në përvojën time si gazetar, theksova rolin e mediave në Kosovë që, nën maskën e gazetarisë, disa po i japin zë agresionit serb dhe minojnë sigurinë kombëtare. “Nëse kjo do të ndodhte në Britani,” thashë unë, “media të tilla do të ishin nën hetim sipas Aktit të Sigurisë Kombëtare. Pse Kosova heziton të veprojë ndaj mediave që kërcënojnë sovranitetin e saj?”
Dr. Hoxhaj pranoi shqetësimin, por paralajmëroi kundër një ndërhyrjeje të tepruar ligjore. “Në demokraci të reja si Kosova,” argumentoi ai, “ekziston rreziku që masa të tilla të përdoren nga qeveritë e ardhshme për të shtypur mosmarrëveshjet legjitime.” Ndërsa mbështeti idenë e hetimit të financimeve dhe lidhjeve të këtyre mediave, ai paralajmëroi kundër krijimit të precedencave ligjore që mund të cenojnë lirinë e mediave.
Diskutimi u zgjerua drejt kërcënimeve më të gjera që përballen me Kosovën. Të dy studiuesit theksuan nacionalizmin agresiv të Serbisë, të nxitur nga mbështetja ruse, si një rrezik të madh. Dr. Hehir kujtoi një vëzhgim të frikshëm nga një udhëtim i fundit në Serbi, ku një vendas e kishte përshkruar klimën aktuale si “më të keqe se vitet ‘90.” “Burrat dhe gratë në Bruksel,” tha ai, “nuk kanë kurajën për t’i qëndruar kundër autoritarizmit, qoftë në Beograd apo në Moskë.”
Ndërsa mbrëmja mbyllej, emergjenca e mobilizimit të diasporës u shfaq si një temë kryesore. Dr. Hehir bëri një krahasim të fuqishëm me diasporën irlandeze, e cila historikisht ka luajtur një rol vendimtar në formësimin e politikës ndërkombëtare ndaj Irlandës. “Diaspora e Kosovës,” tha ai, “duhet ta kanalizojë energjinë e saj jo vetëm në festime kulturore, por edhe në avokim politik. Qeveritë dëgjojnë kur qytetarët e tyre kërkojnë veprim.”
Kërcënimi ndaj Kosovës nuk është abstrakt; ai është i afërt dhe shumëdimensional. Nacionalizmi agresiv i Serbisë, i mbështetur nga taktikat hibride të luftës nga Rusia, paraqet një sfidë të drejtpërdrejtë për paqen e brishtë në Ballkan. Përfshirja e mediave në minimin e sovranitetit të Kosovës e përkeqëson më tej rrezikun. Dështimi i komunitetit ndërkombëtar për të marrë një qëndrim të fortë kundër këtyre kërcënimeve rrezikon të prishë dekada progres.
Ndërsa u largova nga ambasada atë mbrëmje, ndjeva një ndjesi të ripërtërirë qëllimi. Diaspora, e shpërndarë, por thellësisht e lidhur, ka një fuqi të jashtëzakonshme për të ndikuar narrativën rreth Kosovës. Por kjo fuqi duhet të shfrytëzohet në mënyrë strategjike, me urgjencë dhe unitet. Koha për të vepruar është tani. Për Kosovën, në lojë është asgjë më pak se ekzistenca e saj si një shtet i lirë dhe sovran.
OBE (Oficer i Urdhrit Më të Shquar të Perandorisë Britanike) është një titull nderi i dhënë nga monarkia britanike për individë që kanë dhënë kontribute të rëndësishme në fusha si arti, shkenca, bamirësia, shërbimi publik apo fusha të tjera me rëndësi kombëtare. Ky titull bën pjesë në Urdhrin e Perandorisë Britanike, i cili përfshin disa nivele të nderimeve, ku OBE është një nga titujt më të lartë brenda këtij urdhri. Personat që marrin këtë titull zgjidhen përmes një procesi formal nominimi dhe shpesh marrin nderimin në një ceremoni të veçantë të udhëhequr nga një anëtar i lartë i familjes mbretërore, si Mbreti ose një përfaqësues tjetër mbretëror.
