Një Vit Pas Banjës: Roli i Perëndimit në Përshkallëzimin Ballkanik të Serbisë

Një vit pas sulmeve në Banjë, agresioni i Serbisë dhe lehtësimet e Perëndimit ndaj saj vazhdojnë të destabilizojnë Kosovën, duke ngritur pyetje për sigurinë rajonale dhe përgjegjësitë ndërkombëtare.

Një vit pas përpjekjes së agresive të Serbisë për të aneksuar veriun e Kosovës në një operacion të frymëzuar nga Kremlini, situata në Ballkanin Perëndimor është përkeqësuar edhe më shumë. Shteti serb, i trimëruar nga lehtësimet e Perëndimit dhe i liruar nga përgjegjësia, ka përqafuar hapur ndikimin toksik të Rusisë, Kinës dhe Iranit, duke e zhytur rajonin edhe më thellë në paqëndrueshmëri të sigurisë. Edhe sot, Serbia është nikoqir i një Qendre Kulturore të Rekrutimit të për paraushtarakët rus të PMC Wagner në Beograd, duke ndihmuar në rekrutimin e serbëve të rinj për të luftuar përkrah forcave ruse në Ukrainë, një vend që Perëndimi pretendon ta mbështesë në luftën kundër agresionit rus. Kjo nuk është thjesht një qendër e rastësishme; është një reflektim i aleancës së thelluar të Serbisë me Kremlinin, një marrëdhënie e zhvilluar ndërsa fuqitë perëndimore e kthejnë kokën në anën tjetër.

VIDEO: Zëvendëskryeministri i Serbisë, Aleksandar Vulin, i sanksionuar nga SHBA, i drejtohet Putinit: "Serbia kurrë nuk do t'i bashkohet NATO-s ose të vendosë sanksione kundër Rusisë. Ne nuk kemi qenë dhe nuk do të jemi kurrë kundër Rusisë. Serbia nuk është vetëm partner strategjik, por një aleat i Rusisë."

Situata përkeqësohet më shumë. Serbia nuk është vetëm një partner i heshtur i makinës luftarake të Rusisë; ajo është një pjesëmarrëse aktive. Beogradi vazhdon të blejë armë ruse, kineze dhe iraniane dhe është bërë një qendër nikoqire për spiunazhin rus përmes "Qendrës Humanitare Ruse" në Nish, e cila shërben si një mbulim për operacionet e inteligjencës ruse në Evropë. Serbia i ka hapur dyert për oligarkët rusë, duke u dhënë atyre shtetësi dhe lejuar transferimin e pasurisë së tyre në Serbi, duke e përdorur vendin si një portë për të hyrë në tregjet evropiane pavarësisht sanksioneve. Ndërkohë, autoritetet serbe kanë filluar një goditje ndaj disidentëve rusë që kanë ikur nga regjimi i Putinit, duke dërguar një mesazh të frikshëm për këdo që guxon të kundërshtojë Kremlinin: Serbia, një vend kandidat për në BE, nuk është një strehë e sigurtë.

VIDEO: Në një video prej 37 sekondash, postuar nga Wang Lutong, Drejtori i Përgjithshëm për Çështjet Evropiane në Ministrinë e Punëve të Jashtme të Kinës, Presidenti serb Aleksandar Vuqiç konfirmon shkurtimisht se Tajvani është pjesë e Kinës, duke lënë çdo veprim në duart e Pekinit zyrtar. Vuqiç, dikur një figurë kyçe në regjimin e Slobodan Millosheviçit, përgjegjës për vdekjen e më se 250,000 njerëzve në luftërat ballkanike, tani udhëheq Serbinë, një vend që ka lidhur politikën e tij të jashtme me Moskën përmes një marrëveshjeje në vitin 2022, ndërsa paradoksalisht kërkon anëtarësim në BE.

Politika e jashtme e Serbisë qëndron në kundërshtim të drejtpërdrejtë me vlerat demokratike që ajo njëherë pretendonte se aspironte. Serbia është rreshtuar me Rusinë, Bjellorusinë, Iranin dhe Kinën, përfshirë qëndrimin e tyre armiqësor ndaj Tajvanit dhe Republikës së Kosovës. Serbia, nën petkun e neutralitetit, ka dërguar armë në Rusi për të mbështetur luftën e Putinit në Ukrainë, duke minuar sanksionet që SHBA dhe BE vendosën për t’i dobësuar aftësitë ushtarake të Rusisë.

Hipokrizia e qeverive perëndimore, veçanërisht e Shteteve të Bashkuara, në marrëdhëniet e tyre me Serbinë është tronditëse. Uashingtoni, që prej kohësh e ka portretizuar veten si mbrojtësi i demokracisë, vazhdon të injorojë lidhjet e thelluara të Serbisë me regjimet autoritare. Serbia ka nënshkruar marrëveshje strategjike energjetike me Berlinin dhe Uashingtonin dhe ka siguruar një kontratë ushtarake me Francën për 12 avionë Rafale, një teknologji e NATO-s e dhënë në duart e aleatit më të afërt të Putinit në Ballkanin Perëndimor. Kjo është një tradhti e habitshme ndaj parimeve të NATO-s, duke armatosur një vend që qëndron hapur me Rusinë dhe shfaq besnikërinë e tij ndaj regjimeve dhe vlerave autokratike.

Hipokrizia e Serbisë u theksua më tej kur ajo u tërhoq zyrtarisht nga të gjitha marrëveshjet verbale të arritura në Ohër, pas një letre të dërguar nga ish-kryeministrja Ana Brnabiç tek dërguarit e BE-së. Këto marrëveshje supozohej të ofronin një plan për paqen dhe normalizimin me Kosovën, por Beogradi nuk ka treguar asnjë shenjë për t'i nderuar ato. Përkundrazi, Serbia vazhdon të lobojë agresivisht kundër Kosovës në arenën ndërkombëtare, duke ruajtur pretendimin e saj mbi Kosovën në kushtetutën e saj dhe duke përdorur kërcënimin e luftës si një mjet të vazhdueshëm frikësimi.

Përse e ka lejuar Perëndimi këtë të ndodhë? Përse Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian kanë braktisur parimet e tyre dhe kanë mbyllur sytë ndaj sjelljes gjithnjë e më të rrezikshme të Serbisë? Përgjigja qëndron në një keqllogaritje tragjike: besimi se Serbia mund të largohet nga orbita e Rusisë përmes politikave lehtësuese pavarësisht sa agresive është Serbia. Por kjo nuk është thjesht një dështim diplomatik; është një dorëzim i qartë i integritetit moral.

Prej më shumë se një viti, Kosova është përballur me presion të vazhdueshëm nga Perëndimi për të akomoduar kërkesat e Serbisë, edhe pse Beogradi armatoset me armë ruse dhe kineze, strehojnë oligarkët e Putinit dhe zhvillon një luftë të pashpallur kundër sovranitetit të Kosovës. Shtetet e Bashkuara, të cilat dikur qëndronin përkrah Kosovës në momentet e saj më të errëta, tani e shantazhojnë këtë komb të vogël duke e kërcënuar me izolim nëse nuk i nënshtrohet Serbisë. Ndërkohë, rreshtimi i Serbisë me Moskën bëhet më i fortë, i papenguar nga fuqitë që pretendojnë se mbrojnë demokracinë dhe të drejtat e njeriut në Evropë.

Sot, Serbia nuk është vetëm një aleat i Putinit në Ballkanin Perëndimor; ajo është një mundësuese dhe lehtësuese e zgjerimit hegjemonik të imperializmit rus. Ajo luan një rol kyç në destabilizimin e rajonit dhe të Ukrainës duke furnizuar armë për makinën luftarake të Putinit dhe duke rekrutuar të rinjtë për të luftuar në një konflikt që minon të gjithë kornizën e sigurisë evropiane. Dhe megjithatë, Perëndimi vazhdon të përfshihet në një teatër diplomatik, duke pretenduar se Serbia është një aktor neutral ose, edhe më keq, një aleat potencial.

Kostoja e kësaj fushate lehtësuese ndaj Serbisë do të jetë e lartë. Duke vazhduar të tolerojë Serbinë, Shtetet e Bashkuara dhe Evropa nuk po tradhtojnë vetëm Kosovën, por edhe interesat e tyre gjeopolitike. Destabilizimi i Ballkanit nga Serbia i shërben strategjisë afatgjate të Rusisë për të dobësuar ndikimin e NATO-s në rajon. Militarizimi i qeverisë serbe, përqafimi i saj i milicive të mbështetura nga Kremlini dhe shpërfillja e saj e hapur ndaj marrëveshjeve ndërkombëtare janë tregues të qartë të besnikërive të saj të vërteta. Serbia nuk është një vend që mund të fitohet përmes diplomacisë; është një vend që ka bërë zgjedhjen e vet, dhe ajo zgjedhje është të qëndrojë me autokratët, jo me demokratët.

Ndërsa Serbia godet disidentët rusë dhe u jep strehim të sigurt oligarkëve të Putinit, ajo dërgon një mesazh të qartë për botën: sundimi i ligjit është i pavlefshëm dhe aleancat me tiranët shpërblehen. Perëndimi, përmes mosveprimit të tij, është bashkëfajtor në këtë degradim të demokracisë. Çdo lëshim i bërë ndaj Beogradit, çdo rast i heshtjes përballë agresionit serb, vetëm sa e forcon më shumë regjimin e Vuqiçit për të shtyrë dhe inkurajuar më tej ambiciet e tyre hegjemoniste, qoftë në Kosovë apo në Ukrainë. Dhe me çdo dështim për të vepruar, SHBA dhe BE humbin besueshmërinë si mbrojtës të lirisë dhe vlerave demokratike.

Ndërkohë, Kosova vazhdon të përballet me presion të shtuar nga SHBA dhe BE për t'u tërhequr nga veriu i saj. Ambasadori Jeffrey Hovenier, në një lëvizje që do të ishte për të qeshur po të mos ishte kaq tragjike, ka kritikuar hapur Kosovën për mbrojtjen e sovranitetit të saj, duke refuzuar të mbajë Serbinë përgjegjëse për provokimet e saj në rritje. Edhe tani, grumbullimi ushtarak i Serbisë përgjatë kufirit shikohet si një ngjarje thuaja e parëndësishme, një mendësi e parpambetur në lojën diplomatike që synon të qetësojë Beogradin me çdo kusht.

Në cilën pikë do ta njohë Perëndimi se është Serbia, jo Kosova, që përbën kërcënimin e vërtetë për stabilitetin në Ballkan? Sa herë do të insistojë komuniteti ndërkombëtar që Kosova të ç’përshkallëzojë reagimet e saj të drejta përballë agresionit serb përpara se të kuptojë se kjo politikë e pajtimit është një recetë për katastrofë?

Në çdo rast kur Serbia ka sulmuar Kosovën, qoftë përmes agresionit të drejtpërdrejtë, ndërhyrjes politike ose taktikave përmbytëse, Departamenti i Shtetit të SHBA ka nxituar gjithmonë të ushtrojë presion mbi Kosovën, viktimën, që të tregohet e përmbajtur. Narrativa është gjithmonë e njëjtë: Kosova duhet të shmangë "përshkallëzimin" duke mos reaguar. Kjo është pavarësisht faktit që është Serbia ajo që përgatit, financon dhe nxit agresionin. Katastrofikisht qesharake janë kërkesat e SHBA-së që Kosova të tërheqë forcat e saj të zbatimit të ligjit nga zonat ku Serbia, e mbështetur nga Kremlini, kërkon të imponojë kontrollin e saj, një paralele shqetësuese me aneksimin e Krimesë nga Rusia.

Kjo politikë jo vetëm që minon sovranitetin e Kosovës, por gjithashtu inkurajon destabilizimin e mëtejshëm nga Serbia. Serbia, tashmë duke strehuar terroristë me imunitet, përballet me shumë pak ose aspak përgjegjësi nga SHBA. Në vend që të publikojë raporte kritike për veprimet e Serbisë, Uashingtoni ndalon së kërkuari ndonjë pasojë kuptimplote. SHBA, që shpesh portretizohet si një mbrojtës i demokracisë dhe sundimit të ligjit, duket se është bashkëfajtore në lejimin e sjelljes gjithnjë e më agresive të Serbisë.

Duke u fshehur pas deklaratave të cekëta të shqetësimit dhe ngushëllimeve të zbrazëta, SHBA po pengon drejtësinë dhe po fuqizon veprimet e Serbisë. Kjo qasje nuk është as neutralitet dhe as diplomaci – është bashkëfajësi. Dhe historia nuk do të kujtojë me mirësi ata që po qëndrojnë duarkryq ndërsa Serbia po minon paqen dhe stabilitetin në Ballkan.

Mbështesni Revistën Spotlight duke u anëtarësuar sot. Anëtarësimi juaj me pagesë siguron që ne të vazhdojmë të ofrojmë gazetari të pavarur dhe të thelluar që ka rëndësi. Ndihmoni të vazhdojmë të ndriçojmë historitë që duhet të tregohen. Anëtarësohu tani për të siguruar të ardhmen e Spotlight.