Vota e Diasporës: Themel i Demokracisë që Nuk Duhet Shkelur

Përpjekjet për të përjashtuar diasporën kosovare nga votimi janë një sulm ndaj institucioneve demokratike, duke injoruar kontributet e tyre ekonomike dhe politike për vendin.

Përballë thirrjes së Petrit Zogajt për të përjashtuar qytetarët e diasporës kosovare nga votimi, është thelbësore të shqyrtojmë me kujdes si qëllimin, ashtu edhe pasojat më të gjera të këtij propozimi. Argumenti i tij, i mbështetur dhe i përhapur nga KLAN Kosova, sfidon një shtyllë themelore të demokracisë: pjesëmarrjen e barabartë të të gjithë qytetarëve në procesin zgjedhor, pavarësisht nga vendndodhja e tyre fizike. Në fakt, një propozim i tillë ka për qëllim të dobësojë institucionet demokratike të Kosovës duke lënë jashtë një pjesë të rëndësishme të popullatës së saj, ne që jetojmë jashtë vendit, të cilët prej kohësh kemi mbështetur Kosovën ekonomikisht dhe politikisht.

Të sugjerosh që qytetarët kosovarë që jetojnë në diasporë duhet të humbasin të drejtën e tyre për të votuar vetëm sepse nuk banojnë brenda vendit, nuk është vetëm antidemokratike, por edhe moralisht e gabuar. Thelbi i demokracisë është që çdo qytetar të ketë të drejtën të vendosë për të ardhmen e vendit të tij, pavarësisht nga kufizimet gjeografike. Në shumicën e vendeve demokratike në botë, kjo e drejtë njihet dhe diaspora ka mundësi të votojë, ashtu siç ndodh në vende si Franca, Mbretëria e Bashkuar dhe Shtetet e Bashkuara. Si qytetar britanik, unë votoj nga jashtë në zgjedhjet britanike, dhe si qytetar kosovar, e pres dhe kërkoj të njëjtën të drejtë për atdheun tim.

Një vështrim më i thellë në demokracitë e tjera tregon se, larg nga të qenit "amorale" ose "hipokrite," përfshirja e diasporës në procesin politik e forcon strukturën demokratike të një kombi. Franca, për shembull, ka institucionalizuar përfaqësimin e diasporës duke ndarë vende specifike në Senat për qytetarët francezë jashtë vendit. Në Shtetet e Bashkuara, votimi nga jashtë jo vetëm që lejohet, por inkurajohet si një shprehje e angazhimit qytetar. Italia, Irlanda dhe Portugalia gjithashtu njohin rëndësinë e qytetarëve të tyre jashtë vendit, duke i lejuar të votojnë në zgjedhjet kombëtare dhe në disa raste, të zgjedhin përfaqësuesit e tyre në parlament.

Pse diaspora kosovare është më pak e denjë për këtë të drejtë themelore?

Diaspora kosovare, e formuar gjatë viteve të luftës dhe shpërnguljeve, ka qenë thelbësore për mbijetesën dhe zhvillimin e vendit. Dërgesat e parave nga ata jashtë vendit kanë kontribuar në mënyrë të madhe dhe të pazëvendësueshme në stabilitetin ekonomik të Kosovës, shpesh duke tejkaluar ndihmën ndërkombëtare. Përtej mbështetjes financiare, shumë anëtarë të diasporës kanë qenë instrumental në promovimin e kauzës së Kosovës ndërkombëtarisht, duke kërkuar njohje dhe duke ndihmuar në forcimin e sovranitetit dhe integritetit territorial të Kosovës në forumet globale. Ky angazhim aktiv tregon se ata nuk janë thjesht vëzhgues pasivë, por aktorë kyç në të ardhmen e kombit.

Argumenti i Zogajt, se ata që jetojnë jashtë nuk duhet të përcaktojnë të ardhmen politike të atyre që jetojnë brenda Kosovës, nuk njeh lidhjet e shumëfishta që anëtarët e diasporës mbajnë me vendlindjen e tyre. Votimi nuk është thjesht një akt për të përcaktuar politikat për të tjerët, por një mënyrë për të siguruar që zëri i diasporës të dëgjohet në një vend që ata vazhdojnë ta mbështesin, mbrojnë dhe përfaqësojnë. Në një botë të globalizuar, ideja që vetëm ata brenda kufijve të një vendi kanë të drejtë të marrin pjesë në proceset demokratike është jo vetëm e tejkaluar, por edhe e rrezikshme. Kjo hap rrugën për nacionalizëm, izolim dhe një ngushtim të asaj që do të thotë të jesh qytetar.

Më tej, propozimi për të hequr të drejtën e votës nga diaspora zbulon një prirje shqetësuese të kontrollit dhe manipulimit. Fakti që KLAN Kosova po e fryn këtë deklaratë, pavarësisht nga angazhimi minimal online, sugjeron një përpjekje të koordinuar për të formuar një diskurs publik i cili ka për qëllim të margjinalizoj zërat që nuk përshtaten me një narrativë të caktuar. Kjo është një taktikë e njohur në regjimet autoritare, ku fushatat e dezinformimit përdoren për të heshtur mospajtimin dhe për të kontrolluar popullatën. Ne shpesh shogim në TV-të tona analistë pro-Serbi, të ftuar rregullisht të flasin për të gjitha çështjet, fakti që ata i kanë zaptuar platformat televizive për të “debatuar” secilën çështje tregon se jo pakë here temat për të cilat ata flasin jo që nuk kanë njohuri profesionale, por ata kanë për qëllim t’i shtypin të drejtat tona, e jo vetëm kaq, ata duan edhe t’i avancojnë agjendat e caktuara politike që minojnë sovranitetin dhe themelet demokratike të Kosovës.

Është thelbësore të rezistohet ndaj kësaj narrative dhe të forcohet kuptimi se diaspora e Kosovës, e shpërndarë nëpër Evropë dhe më gjerë, mbetet po aq kosovare sa ata brenda kufijve të vendit. Ata janë qytetarë me të njëjtat të drejta, detyrime dhe përgjegjësi. T’u hiqet e drejta e votës jo vetëm që do të largonte një pjesë të konsiderueshme të popullsisë së Kosovës, por gjithashtu do të dobësonte vetë institucionet demokratike që njerëz si Zogaj pretendojnë se i mbrojnë.

Demokracia e Kosovës nuk mund të bjerë pre e taktikave përjashtuese që pasqyrojnë ato të regjimeve jo-demokratike si ajo në Moskë, Teheran, Minsk dhe fqinjët tanë në Beograd.

Nëse Kosova do të bëhet më e fortë si shtet sovran, ajo duhet ta përqafojë diasporën si pjesë integrale të identitetit dhe të ardhmes së saj. Votimi është një e drejtë që tejkalon kufijtë dhe nuk është për KLAN Kosova ose Petrit Zogajn të heqin këtë të drejtë për përfitime politike. Qytetarët e diasporës kosovare janë qytetarë të barabartë dhe ata, si qytetarët në çdo demokraci moderne, kanë të drejtë të marrin pjesë në procesin politik të vendlindjes së tyre.